สาเหตุสำคัญที่ก่อให้เกิดหนังสือเล่มนี้คือข้อสงสัยที่ว่า เมืองโบราณสุโขทัยและเมืองเชียงใหม่ อันเป็นเมืองหลวงของราชอาณาจักรสยามและล้านนา ซึ่งมีรูปพรรณสัณฐานที่คล้ายคลึงกันอย่างเห็นได้ชัด และมีหลักฐานทางประวัติศาสตร์อันน่าเชื่อถือ บ่งบอกว่าได้รับอิทธิพลในการสร้างเมืองที่ถ่ายทอดกันสืบกันมานี้ ในความเป็นจริงแล้ว มีความเหมือนหรือต่างจากกันอย่างไรในแง่มุมต่างๆ และความเหมือนหรือต่างกันเหล่านั้นเกิดจากสาเหตุอะไรบ้างที่เป็นปัจจัยสำคัญ
ผู้เขียนจึงได้ทำการเปรียบเทียบการวางผังและลักษณะทางกายภาพระหว่างเมืองโบราณสุโขทัยและเมืองโบราณเชียงใหม่เพื่อหาข้อสรุปของรูปแบบและลักษณะที่คล้ายคลึงกันและแตกต่างกันทำให้สามารถสรุปได้ถึงปัจจัยที่สำคัญที่มีอิทธิพลต่อรูปแบบและลักษณะทางกายภาพ รวมไปถึงวิวัฒนาการของผังเมืองโบราณทั้งสองเมือง
